Pracodawca może rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem, decydując się na wypowiedzenie umowy o pracę za wypowiedzeniem. Musi jednak pamiętać o zachowaniu wszystkich procedur. Jeżeli umowa zostanie rozwiązana w sposób niezgodny z prawem, pracownik może zwrócić się do sądu. Dzieje się tak w przypadku, kiedy pracownik uzna, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione i narusza przepisy prawa. Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę jest niezgodne z prawem? Co może zrobić pracownik? Jakie są konsekwencje? Sprawdź w artykule.
Wypowiedzenie umowy o pracę
Zarówno pracodawca, jak i pracownik może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem. Pracodawca w wypowiedzeniu musi zamieścić odpowiednie informacje m.in. odnośnie przysługującemu pracownikowi prawie do odwołania w sądzie pracy. Zgodnie z art. 264 par. 1 Kodeksu pracy, odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. W przypadku wypowiedzenia umowy Kodeks pracy wprowadza również pewne ograniczenia, których celem jest ochrona pracowników przed zwolnieniem.
Wypowiedzenie umowy o pracę niezgodne z prawem
Pracodawca nie może całkowicie dowolnie decydować o zwolnieniu pracownika. Prawo w tym zakresie nakłada pewne ograniczenia. Nie może wypowiedzieć umowy o pracę w sytuacji, kiedy:
- pracownikowi brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
- pracownik jest na urlopie lub przebywa na innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia
- pracownik jest w ciąży, w okresie urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego lub rodzicielskiego,
- pracownik jest chronionym działaczem związkowym. W tej sytuacji pracodawca nie może zwolnić pracownika bez zgody zakładowej organizacji związkowej.
Wypowiedzenie niezgodne z prawem występuje również w sytuacji, kiedy:
- narusza przepisy w zakresie terminów wypowiedzenia umowy,
- pominięto konsultacje ze związkami zawodowymi (jeśli takie działają w firmie),
- nie zawiera uzasadnienia wypowiedzenia (zarówno w przypadku umowy na czas nieokreślony, jak i określony)
- oraz w przypadku, kiedy pracownik nie został pouczony o terminie odwołania do sądu pracy.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony i nieokreślony zależy od stażu pracy pracownika w firmie. Jeśli wynosi:
- do 6 miesięcy – okres wypowiedzenia to 2 tygodnie,
- od 6 miesięcy do 3 lat – okres wypowiedzenia to 1 miesiąc,
- powyżej 3 lat – okres wypowiedzenia to 3 miesiące.
Prawo do odwołania
Jeżeli pracownik uzna, że wypowiedzenie umowy o pracę jest niezgodne z prawem, może wnieść odwołanie do sądu pracy. W tej sytuacji sąd może przyznać pracownikowi odszkodowanie lub nakazać przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach. Aby do tego doszło, sąd musi uznać wypowiedzenie umowy o pracę za niezgodne z przepisami lub nieuzasadnione.
Roszczenia pracownika
Przywrócenie do pracy lub odszkodowanie, to co do zasady wybór leżący po stronie pracownika. Jednak nie w każdej sytuacji sąd może się z nim zgodzić. W przypadku, kiedy po dogłębnej analizie sąd ustali, że przywrócenie do pracy jest niemożliwe i niecelowe, nie musi uwzględniać żądania pracownika. W tej sytuacji orzeka o odszkodowaniu. Ograniczenie to nie ma zastosowania w odniesieniu do pracowników objętych ochroną przed wypowiedzeniem. Chyba że ogłoszono stan upadłości lub likwidacji zakładu pracy, co powoduje, że przywrócenie pracownika do wykonywanej pracy jest niemożliwe. Według art. 51 Kodeksu pracy pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie. Podobnie w przypadku pracownika, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.