Niektóre grupy pracowników są szczególnie chronione przez polskie prawo. Między innymi specjalne przepisy dotyczą osób, którym do emerytury zostały tylko 4 lata. Na czym polega ochrona przedemerytalna? Kiedy obowiązuje i czego musi przestrzegać pracodawca? Dowiesz się z tego artykułu.

Ochrona przedemerytalna – czym jest?

Pracownicy, którym do emerytury pozostało zaledwie kilka lat, są szczególnie narażeni na dyskryminację w pracy z powodu wieku. W Kodeksie pracy znalazły się więc zapisy dotyczące ochrony ich interesów. O czym musimy pamiętać, zatrudniając takie osoby? Przede wszystkim ochrona przedemerytalna obejmuje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę, czy zmiany warunków zatrudnienia.

Kiedy obowiązuje ochrona przedemerytalna

Okres ochrony przedemerytalnej obowiązuje pracownika przez 4 lata przed nabyciem przez niego prawa do emerytury. Co do zasady, w momencie nabycia tego prawa, możemy wypowiedzieć mu umowę. Ustawa z dnia 16 listopada 2016 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw wprowadza jednak okresy przejściowe. W niektórych przypadkach pracownicy w wieku emerytalnym będą wciąż objęci ochroną. Ustawa ta weszła w życie 1 października 2017 r., co oznacza, że pracownikom, którzy w tym momencie przekroczyli wiek emerytalny według nowych zasad, są wciąż objęci ochroną na starych zasadach. Wiek emerytalny to w Polsce 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Przykład:

Pracownik, mężczyzna, skończył w sierpniu 2017 r. 63 lata i znalazł się w okresie ochronnym. Według zasad obowiązujących od 1 października 2017 r. wiek emerytalny osiągnie w 2019 r., a nie w 2021 r. Mimo przekroczenia 65 lat w 2019 r. pracownik będzie objęty ochroną przedemerytalną do 2021 r.

Wiek uprawniający do okresu ochronnego

Przepisy Kodeksu pracy jasno określają, że nie możemy wypowiedzieć pracownikowi umowy, jeżeli brakuje mu nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. W związku z tym, ochroną przedemerytalną są objęte kobiety od 56 roku życia oraz mężczyźni, którzy ukończyli 61 lat.

Istnieją zawody, których wykonywanie uprawnia do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Dla takich pracowników stosujemy te przepisy proporcjonalnie. Okres ochrony przedemerytalnej obowiązuje do dnia, w którym osoba nabywa prawo do wcześniejszej emerytury. Dotyczy to m.in. nauczycieli, kierowców ciężarówek powyżej 3,5 ton, czy górników.

Ochrona przedemerytalna – wyjątki

Istnieją przypadki, w których nie stosuje się okresu ochronnego przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Mowa tutaj o sytuacji, gdy:

• pracownik wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• rozwiązujemy umowę za porozumieniem stron,
• zaistniała podstawa do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia bez winy pracownika, np. choroba dłuższa niż 3 miesiące (w przypadku zatrudnienia krótszego niż 6 miesięcy),
• rozwiązujemy umowę z winy pracownika, bez zachowania okresu wypowiedzenia,
• pracownik z powodu całkowitej niezdolności do pracy uzyskał prawo do renty,
• pracodawca jest w stanie upadłości, lub likwidacji.

Czego dotyczy okres ochronny?

Według przepisów Kodeksu pracy ochrona przedemerytalna dotyczy wypowiadania umów o pracę, zmianą warunków zatrudnienia, czy wynagrodzenia. Chodzi tu np. o odebranie dodatku, czy zmianę wymiaru czasu pracy. Dotyczy to jednak tylko przypadku, jeżeli chcemy tego dokonać wyłącznie dla tego konkretnego pracownika, który jest w okresie ochronnym. W sytuacji, gdy zmieniamy zasady wynagradzania w całej firmie, lub pracownikom z danej grupy zawodowej, możemy tego dokonać. 

Co więcej, wyjątkiem rozwiązania umowy podczas ochrony przedemerytalnej jest sytuacja, gdy pracownik traci zdolność do wykonywania swoich obowiązków. Jeżeli potwierdzi to orzeczeniem lekarskim, możemy wypowiedzieć mu umowę.

Jeżeli nie chcemy narazić się na konsekwencje, a chcemy zwolnić pracownika zbliżającego się do wieku emerytalnego, musimy wręczyć mu wypowiedzenie umowy przed okresem ochrony przedemerytalnej. Najważniejszy jest moment dotarcia do pracownika wypowiedzenia. Okres jego trwania może skończyć się już podczas okresu ochronnego.