Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Pracownicy na początku swojego zatrudnienia są przeszkoleni z podstawowych zasad. Mimo to czasami zdarzają się niefortunne sytuacje, które mogą doprowadzić do wypadku. Co należy wtedy zrobić? Czym jest wypadek przy pracy i jak go zgłosić do ZUS? Dowiesz się z artykułu.
Co to jest wypadek przy pracy?
O wypadku przy pracy mówimy wyłącznie jeśli jego okoliczności spełniają kilka warunków. Nie każde zdarzenie możemy do tego przypisać. Wypadek przy pracy musi nastąpić nagle, podczas wykonywania rutynowych obowiązków pracowniczych, lub na polecenie pracodawcy. Co więcej, musi wydarzyć się w czasie, kiedy pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy. Dotyczy to więc czasu, w którym np. pracownik przemieszcza się z siedziby pracodawcy do miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych. Do wypadku przy pracy może dojść też podczas podróży służbowej. Krótko mówiąc, jest to zdarzenie, które jest związane z wykonywaną pracą, powodujące uraz, lub śmierć na skutek przyczyny zewnętrznej. Warto zaznaczyć, że czym innym będzie wypadek w drodze do pracy lub z pracy.
Możemy wyróżnić jeszcze trzy dodatkowe rodzaje wypadków przy pracy:
- ciężki- w przypadku doznania ciężkiego urazu, np.: utrata wzroku, nieuleczalna choroba, trwała choroba psychiczna, rozstrój zdrowia, zniekształcenie, lub oszpecenie ciała oraz trwała, lub częściowa utrata zdolności do pracy;
- śmiertelny- jeżeli śmierć pracownika nastąpiła w czasie 6 miesięcy od wypadku;
- zbiorowy- jeżeli przy wypadku ucierpiały dwóch, lub więcej pracowników.
Zgłoszenie wypadku przy pracy do pracodawcy
Pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, musi niezwłocznie zgłosić to do pracodawcy. Świadkowie takiego zdarzenia powinni zrobić to także na piśmie. Do obowiązków pracodawcy w tym przypadku należy udzielenie pomocy, a także zabezpieczenie miejsca, w którym doszło do wypadku.
Sytuacja jest bardziej skomplikowana przy okazji wypadku ciężkiego, śmiertelnego oraz zbiorowego. Pracownicy muszą przerwać swoją pracę, a decyzję o jej wznowieniu podejmuje społeczny inspektorat pracy. O takim wypadku przy pracy należy powiadomić okręgowego inspektora pracy, a także prokuratora. Pracodawca, po otrzymaniu zgłoszenia o tego rodzaju wypadku powołuje zespół powypadkowy. Są to między innymi:
- oddziałowy inspektor pracy,
- pracownik, który ukończył szkolenie BHP,
- lub osoba, która wykonuje zadania służby BHP.
Zespół powypadkowy bada okoliczności wypadku przy pracy. To znaczy, zbiera informacje, dokonuje oględzin miejsca, robi zdjęcia i szkice oraz przeprowadza wywiady z poszkodowanymi pracownikami i świadkami zdarzenia. Celem tych działań są wnioski dotyczące ryzyka zawodowego, na tym stanowisku pracy.
Zgłoszenie wypadku przy pracy do ZUS
Za wypadek przy pracy pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, a nie chorobowego i wynosi on 100% podstawy wymiaru. Wypłaca go zwykle pracodawca. Jeżeli wypadek zdarzył się po wypłacie, to należy je skorygować, tzn.:
- zakwalifikować wypłacone wynagrodzenie jako zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, który wliczamy w ciężar składek na ubezpieczenie społeczne;
- wyrównać wypłacone świadczenie do 100% podstawy wymiaru,
- skorygować deklaracje rozliczeniowe;
- nadpłacone wcześniej składki na ubezpieczenie zdrowotne zaliczyć jako zaległe, bieżące, lub przyszłe;
- zwrócić składki na ubezpieczenie zdrowotne pracownikowi.
Jeżeli pracodawca jest płatnikiem składek i wypadek przy pracy nastąpił po przekazaniu do ZUS deklaracji rozliczeniowych, to należy złożyć imienne raporty korygujące za pracownika. Są to:
- ZUS RSA,
- ZUS RCA,
- ZUS DRA.
Wypadek przy pracy przedsiębiorcy
Warto wspomnieć, że pracodawca ma także prawo do świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli to jemu przydarzy się wypadek przy pracy. Przedsiębiorca, który opłaca składki społeczne (w tym na ubezpieczenie wypadkowe), otrzyma z ZUS odszkodowanie. Nawet jeżeli nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Wypadek przy pracy zdalnej
Obecnie wiele firm zdecydowało się z model pracy zdalnej, lub hybrydowej. Oczywiście w tym przypadku także może dość do wypadku przy pracy. Należy jednak pamiętać, że nie będzie to dotyczyć sytuacji niezwiązanych z pracą, np. prywatne wyjście do lekarza. Wypadek na home office musi dotyczyć bezpośrednio obowiązków pracowniczych, lub innych poleceń pracodawcy.
Protokół z wypadku przy pracy
W dokumentacji firmy pracodawca posiada rejestr wypadków przy pracy. Składamy w nich protokoły z każdej sprawy. W ciągu 14 dni od daty wypadku przy pracy pracodawca sporządza właśnie taki protokół, który zawiera okoliczności i przyczyny zdarzenia. W ciągu 5 dni od sporządzenia protokołu sam poszkodowany oraz jego rodzina, muszą mieć wgląd do jego treści.
Niewątpliwie większość wypadków przy pracy ma miejsce z przyczyn zewnętrznych. Nie mówimy o tym w przypadku, jeśli pracownik naruszył zasady BHP, lub na przykład, jeżeli pracownik był pod wpływem alkoholu, bądź innych środków odurzających. Rolą pracodawcy jest podjęcie odpowiednich działań zapobiegawczych, żeby w przyszłości nie dochodziło do tego typu zdarzeń.