Wielu przedsiębiorców decyduje się na różne przekształcenia organizacyjne w swojej firmie. Zdarza się, że następuje przejęcie firmy przez nowego właściciela. W Kodeksie Pracy znajdziemy szczegółowe informacje dotyczące takiej sytuacji. Czym jest przejście zakładu pracy na innego pracodawcę? Jakie są obowiązki wobec pracowników? Dowiesz się z artykułu.

Przejęcie zakładu pracy

Na wstępie warto zrozumieć, czym jest według prawa zakład pracy. Rozumie się go jako kompleksową, zorganizowaną jednostkę, która:

• obejmuje: zasoby materialne (nieruchomości, sprzęt), niematerialne (np. wiedzę ekspercką, partnerów biznesowych, relacje handlowe),
• a także posiada określoną strukturę organizacyjną (np. firma prywatna, instytucja publiczna), gdzie działają pracownicy jako zespół.

Te elementy zarówno materialne, jak i niematerialne, umożliwiają pracę zatrudnionych, czyniąc je miejscem pracy. W przypadku przejścia zakładu pracy na inny podmiot (innego pracodawcę), umożliwiają:

• kontynuację dotychczasowej lub podobnej działalności
• oraz utrzymanie zatrudnienia pracowników związanych z tym zakładem, lub jego częścią.

Zazwyczaj, w ogólnym ujęciu, pojęcie części zakładu pracy odnosi się do tych elementów, które głównie umożliwiają działanie jako miejsce zatrudnienia.

Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę

Przejęcie zakładu pracy wynika z określonych zmian organizacyjnych. Opierając się na wytycznych zawartych w uchwale Sądu Najwyższego z 7 czerwca 1994 roku, I PZP 20/94, możemy przyjąć, że przejście zakładu pracy na innego pracodawcę (lub przejęcie zakładu przez innego pracodawcę) odnosi się do wszystkich działań i wydarzeń, które skutkują przeniesieniem zakładu pracy w całości lub w części na inną osobę. Innymi słowy, przejęcie zakładu pracy występuje, gdy składniki majątkowe związane z zatrudnieniem pracowników przechodzą na inną osobę. Zdarzeniem, które powoduje przejęcie, może być zarówno czynność prawna dwustronna lub jednostronna, jak i inne wydarzenie, na przykład dziedziczenie.

Przekazanie zakładu pracy na innego pracodawcę jest uregulowane w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks Pracy. Przejście zakładu pracy może nastąpić w pełnym zakresie lub częściowo. To przeniesienie zakładu pracy z jednego podmiotu na drugi oznacza zmianę pracodawcy. Jest to wynikiem różnych zdarzeń prawnych i ekonomicznych, takich jak sprzedaż, dzierżawa lub leasing zakładu pracy.

Odpowiedzialność pracodawcy przy przejęciu zakładu pracy

Jeśli cały zakład pracy zostanie przekazany nowemu pracodawcy, a to skutkować będzie likwidacją dotychczasowego pracodawcy, nowy pracodawca przejmuje pełną odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania wynikające ze stosunków pracy dotychczasowych pracowników z poprzednim pracodawcą. Natomiast w sytuacji, gdy zostaje przejęta tylko część zakładu pracy, zobowiązania wynikające ze stosunków pracy, które powstały przed tym przejęciem, obowiązują zarówno poprzedniego, jak i nowego pracodawcę w sposób solidarny, zgodnie z postanowieniem zawartym w artykule 231 § 2 Kodeksu Pracy.

Jeśli nie ma działających w zakładzie organizacji związkowych, zarówno dotychczasowy, jak i nowy pracodawca są zobowiązani przekazać na piśmie informacje swoim pracownikom o:

• planowanym terminie przejęcia zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę,
• powodach takiego przejęcia zakładu pracy,
• konsekwencjach prawnych, ekonomicznych oraz społecznych dla pracowników wynikających z przejęcia zakładu pracy,
• planowanych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, szczególnie warunków pracy, wynagrodzenia i ewentualnego przekwalifikowania.

O czym jeszcze musi pamiętać pracodawca?

Pracodawca ma obowiązek zaproponowania nowych warunków pracy i wynagrodzenia pracownikom z dniem przejęcia zakładu pracy, jedynie pracownikom, którzy wykonywali pracę na innej podstawie niż umowa o pracę. Chodzi tutaj np. o mianowanie, czy powołanie. Nowy pracodawca musi wskazać termin, nie krótszy niż 7 dni, na złożenie przez pracowników oświadczenia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia tych proponowanych warunków. 

Za wszelkie zobowiązania, różnego rodzaju, powstałe ze stosunku pracy przed przeniesieniem części zakładu pracy na innego pracodawcę, zarówno dotychczasowy, jak i nowy pracodawca ponoszą odpowiedzialność solidarnie.

Przeniesienie zakładu pracy lub jego fragmentu na innego pracodawcę nie może być podstawą, która usprawiedliwiałaby pracodawcę do wypowiedzenia stosunku pracy.

Bardzo ważną kwestią jest również przeniesienie praw własności do wykorzystywanego oprogramowania dla firmy. W programach Varico cesja jest prosta i szybka dzięki pomocy Doradców Biznesowych.

O czym musi pamiętać pracownik?

Po przejęciu firmy przez nowego właściciela, ten automatycznie przejmuje wszystkie istniejące stosunki pracy z dotychczasowymi pracownikami. Nowy pracodawca nie musi więc zawierać osobnych umów o pracę. Nie dotyczy to wyżej wymienionych pracowników zatrudnionych na podstawie, np. powołania, czy mianowania.

Co więcej:

1. Pracownik ma prawo do rozwiązania umowy w związku z przeniesieniem zakładu pracy. Powszechnie obowiązuje zasada wolności pracy, która gwarantuje, że nikt nie może być zmuszony do wykonywania pracy ani zatrzymywania się w stosunku pracy.
2. W związku z przejściem zakładu pracy zakończenie stosunku pracy w trybie art. 231 § 4 Kodeksu Pracy nie daje prawa do otrzymania odprawy pieniężnej, o której mówi art. 8 ustawy dotyczącej tzw. zwolnień grupowych. Wyjątkiem są sytuacje, gdy powodem rozwiązania stosunku pracy był poważny pogorszenie warunków pracy na niekorzyść pracownika.
3. Pracownik ma możliwość zakończenia stosunku pracy bez wypowiedzenia, z siedmiodniowym uprzedzeniem, w ciągu dwóch miesięcy od momentu, gdy zostali przejęci przez innego pracodawcę.
4. Jeśli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, który nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub zatrudnia mniej niż 20 pracowników, możliwe jest uzgodnienie porozumienia w sprawie zastosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w określonym zakresie i na określony czas (nie dłużej niż 3 lata). Należy jednak pamiętać, że porozumienie nie może obejmować zawieszenia przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych (artykuł 231a w związku z artykułem 91 Kodeksu pracy).

Przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę – podsumowanie

Jak widać, przejście zakładu na innego właściciela nie jest łatwym procesem. Należy mieć na uwadze wiele czynników. Po zmianie pracodawcy porozumienia oraz regulaminy, stanowiące źródła prawa pracy pozostają ważne. Pracownicy nie muszą martwić się np. o uprawnienia urlopowe. Nowy właściciel musi natomiast zadbać o wiele spraw, np. o zarejestrowanie ubezpieczonych pracowników w swojej firmie. Niezbędne będzie złożenie w ZUS formularza ZUS ZWUA.