Środki trwałe – najważniejsze zagadnienia

środki trwałe w firmie

Środki trwałe są nieodłącznym elementem wielu firm. Rzadko kiedy dochodzi do sytuacji, w której przedsiębiorca nie posiada w swojej ewidencji środków trwałych, żadnych składników majątku. Dowiedz się czym właściwie są środki trwałe oraz o najważniejszych zagadnieniach ich dotyczących. 

Czym są środki trwałe? 

Według powszechnej definicji środki trwałe to rzeczowe składniki majątku należące do przedsiębiorcy, których wartość przekracza 10 tys. zł. Środki te muszą być zdatne do wykorzystywania w firmie przez okres minimum 1 roku. Jakie są przykłady środków stałych? Mogą to być nieruchomości (budynki, grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntu, prawo do własności odrębnych lokali, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego) czy na przykład maszyny, urządzenia, pojazdy. Środek trwały może być również przedmiotem umowy dzierżawy lub leasingu. Wszelkie ulepszenia oraz budowy w obcych środkach trwałych można również kwalifikować jako środki trwałe. 

Klasyfikacja środków trwałych 

Składniki majątku trwałego klasyfikuje się na 10 grup: 

  1. Grunty
  2. Budynki i lokale
  3. Obiekty inżynierii lądowej i wodnej
  4. Kotły i maszyny energetyczne
  5. Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
  6. Maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne
  7. Urządzenia techniczne
  8. Środki transportu
  9. Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, niesklasyfikowane gdzie indziej
  10. Inwentarz żywy

Wartość początkowa środków trwałych 

Jak już wcześniej wyjaśniliśmy, nie trzeba ujmować środków o wartości nieprzekraczającej 10 tys. zł. Dotyczy to również budynków mieszkalnych, lokali mieszkalnych i własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego. 

Aby wycenić środek trwały należy ustalić jego wartość początkową stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych. Większość środków trwałych jest wyceniana według prawa bilansowego i podatkowego przyjmując, że wartość początkowa ustalana jest od: 

  • ceny nabycia – jeżeli zostały zakupione w kraju i za granicą (jeśli następuje wniesienie prywatnego majątku – to po cenie nabycia chyba, że jest wyższa niż cena rynkowa to stosujemy cenę rynkową),
  • kosztu wytworzenia – jeżeli zostały wytworzone samodzielnie,
  • wartości rynkowej – w przypadku darowizny, 
  • wartości wynikającej z wyceny nie wyższej niż cena rynkowa – jeżeli zostały otrzymane w formie aportu, a także dla darowizny, jeżeli cena rynkowa nie jest możliwa do ustalenia lub jest wyższa od rzeczywistej wartości środka trwałego.

Ustalenie wartości początkowej powinno nastąpić maksymalnie do miesiąca od przyjęcia środka trwałego do użytkowania w przedsiębiorstwie. Wartość ta może być zmianiana tylko w przypadku ulepszania środka (np. remontu) lub początkowego, nieprawidłowego ustalenia ceny. 

Środki trwałe – amortyzacja 

Amortyzacja polega na rozłożeniu w czasie kosztów poniesionych na nabycie środka trwałego. Można je wliczyć w koszty uzyskania przychodu poprzez odpisy amortyzacyjne. Należy wiedzieć jednak, że amortyzacji nie podlegają grunty i prawa wieczyste, budynki mieszkalne służące do prowadzenia działalności gospodarczej lub te wydzierżawione. Nie można poddać amortyzacji również dzieł sztuki, eksponatów muzealnych oraz składników majątku, które nie były używane przez zawieszenie działalności. 

Najczęściej stosowaną metodą amortyzacji jest metoda liniowa. Podczas tego procesu obowiązuje stała wartość odpisów rocznych. Już po miesiącu od wpisu do ewidencji, podatnik dokonuje odpisów w oparciu o roczną stawkę określoną w klasyfikacji środków trwałych. Jest to sposób na znaczne zmniejszenie dochodu i pozwala na obniżenie wymiaru podatku dochodowego. Możliwa jest również amortyzacja przyśpieszona w przypadku używania środków trwałych w złych warunkach. Używane lub ulepszane środki trwałe, mogą być amortyzowane indywidualnie. Podatnicy sami ustalają stawki amortyzacyjne, lecz okres amortyzacji nie może być krótszy od ustalonego przepisami.